ԳԱԲՐԻԵԼ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԱՅՎԱԶՅԱՆ

1876-1880 (առաջնորդական տարիներ). ԳԱԲՐԻԵԼ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԱՅՎԱԶՅԱՆ: Հայ եկեղեցական գործիչ: Եղել է խմբագիր, բանասեր, պատմաբան, գրող, թարգմանիչ և մանկավարժ: Ծնվել է 1812 թ. մայիսի 10-ին Թեոդոսիայում: Որդին է եղել Մոլդովիայից գաղթած Գեվորգ Այվազի կամ Հայվազի (Կոստանդին Հայվազովսկի) անունով մի մանր առևտրականի և եղբայրը աշխարհահռչակ ծովանկարիչ Հովհաննես (Իվան) Այվազովսկու: 1826-1830 թթ. սովորել է Ս. Ղազարում (Վենետիկ): 1830 թ. դառնում է Մխիթարյան միաբանության անդամ, իսկ 1834 թ. ձեռնադրվում վարդապետ: Վանքում գործում է որպես միաբանության ընդհանուր քարտուղար: Մխիթարյան վարժարանում դասավանդում է աստվածաբանություն, փիլիսոփայություն, ինչպես նաև արևելյան և եվրոպական լեզուներ: Եղել է Ալիշանի դաստիարակը: 1843-1848 թթ. խմբագրում է «Բազմավեպ» ամսագիրը` լինելով նրա առաջին խմբագիրը: 1848 թ. նշանակվում է Փարիզի Մուրադյան վարժարանի տնօրեն և այդ պաշտոնը վարում մինչև 1855 թ.: Նույն տարին նա այդ վարժարանում դասավանդում է հայ ժողովրդի պատմություն և հայոց լեզու: 1855 թ. գժտվելով Մխիթարյանների հետ` հրաժարվում է կաթոլիկությունից: Նա Խորեն Գալֆայանի և Սարգիս Թեոդորյանի հետ Փարիզում հիմնում է Հայկազյան վարժարանը, սկսում խմբագրել և հրատարակել «Մասեաց աղաւնի» ամսագիրը հայերեն և ֆրանսերեն լեզուներով: 1858 թ. Գևորգ Դ կաթողիկոսի հրամանով գործուղվում է Թեոդոսիա, ուր հիմնում է Խալիբյան վարժարանը և ստանձնում այդ կրթական հաստատության տեսչության պաշտոնը: Թեոդոսիայում շարունակում է հրատարակել «Մասեաց աղաւնի»-ն հայերեն-ռուսերեն լեզուներով մինչև 1865 թ.: Խալիբյան վարժարանը փակվում է 1871 թ.:

Գաբրիել արքեպիսկոպոսը եպիսկոպոսական աստիճան է ստացել 1867 թ., իսկ արքության պատիվ` 1871 թ.` Գևորգ Դ կաթողիկոսի կողմից: 1875-1876 թթ. նշանակվում է Ս. Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանի տեսուչ, իսկ 1876-1888 թթ.` վիրահայոց թեմի առաջնորդ: Գաբրիել արքեպիսկոպոսը վախճանվում է Թբիլիսիում 1880 թ. և թաղվում վանքի գավթում: 1977 թ. նրա աճյունը մեծ հանդիսությամբ և հոգևոր արարողություններով տեղափոխվում է և ամփոփվում Ս. Գևորգ մայր եկեղեցու գավթում, Խորեն եպիսկոպոս Ստեփանեի, Աբգար Հովհաննիսյանի և Պետրոս Սիմոնյանի աճյունների հետ միասին: